blog Schrijven op B1-niveau: zin, onzin, tips & tools

B1: tang op een varken?

De B1-systematiek gaat dus over anderstaligen, niet over lezers met Nederlands als moedertaal. Bovendien slaat de indeling op gebruikers van de nieuwe taal, niet op teksten. Het was opleidingsorganisatie Bureau Taal dat B1 in 2005 heel slim introduceerde als merknaam voor begrijpelijk schrijven. Bureau Taal wees erop dat 60 procent van de Nederlandse bevolking niet verder komt dan taalniveau B1. Teksten van een hoger niveau zouden de plank misslaan en organisaties veel geld kosten.

De onderbouwing van het percentage mag volgens taalwetenschappers gammel zijn, het effect van het B1-verhaal is dat allerminst. Het heeft helder taalgebruik en begrijpelijke communicatie in veel bedrijfstakken op de kaart gezet. Niet alleen de overheid, maar ook de financiële wereld, gezondheidszorg en juridische dienstverlening willen hun teksten maar al te graag op B1-niveau geschreven zien. 

Hoe meet je B1-taalniveau?

Hoe weet je nu of jouw tekst in eenvoudig Nederlands is geschreven en dus op B1-niveau? Aangezien het systeem over mensen gaat, is het strikt genomen onmogelijk om te bepalen of een tekst B1 is. Exit magische B1-check? Niet helemaal. Je kunt een tekst prima zo schrijven dat een B1-lezer hem begrijpt door een aantal regels te hanteren:

• Gebruik alleen woorden die veel voorkomen, niet te lang zijn en een letterlijke betekenis hebben. Zoekeenvoudigewoorden.nl kan uitkomst bieden. Ishetb1.nl geeft ook alternatieven voor je niet-B1 woord. Gebruik alleen vaktaal als de doelgroep dat van je verlangt.
• Houd een gemiddelde zinslengte van liefst 10, maximaal 15 woorden aan. Houd je zinnen persoonlijk, actief en zo eenvoudig mogelijk.
• Alinea’s bestaan uit maximaal 6 tot 8 zinnen of ongeveer 75 woorden. Ze zijn voorzien van duidelijke kopjes.
• Voor teksten op dit taalniveau is het extra belangrijk dat de opbouw logisch is, de samenhang optimaal en de belangrijkste boodschap vooraan staat.

Tools voor B1 schrijven

Net als de Rijksoverheid kun je een tool gebruiken om de begrijpelijkheid (en vaak ook de toegankelijkheid) van je teksten te meten:

• Texamen van Bureau Taal (€)
• Klinkende Taal voor Word of Outlook (€)
• de Accessibility Leesniveau Tool (gratis)

Het resultaat van de toetsen is niet altijd consistent. Wel geven ze je een handige indicatie van het leesniveau.

Valkuilen van B1 schrijven

Begrijpelijk schrijven voor een zo breed mogelijke doelgroep kan ook zijn keerzijde hebben. Vijf valkuilen van schrijven op B1-niveau waar je beter niet in trapt:

Gebrek aan nuance

Het is lastig een genuanceerde tekst te schrijven als je deze tegelijkertijd zo simpel mogelijk wilt houden.

Jip-en-janneketaal

Helder taalgebruik en kleutertaal liggen vaak benauwend dicht tegen elkaar. Voldoet je tekst op alle punten voor de B1-lezer, maar voelt de lezer zich niet serieus genomen, dan schiet je je doel alsnog voorbij.

Levenloze tekst

Schrijf je teksten voor het merendeel van alle Nederlanders, dan ontkom je er vaak niet aan alle gevoel en energie uit de tekst te halen. Met als resultaat een neutrale leeservaring waar niemand blij van wordt.

B1 schrijven is niet altijd de oplossing

Sommige regelingen en wetten zijn zo ingewikkeld dat omzetten in eenvoudige taal onvoldoende is. Er komt vaak meer bij kijken om de communicatie van banken, verzekeringsmaatschappijen, telecombedrijven of overheden begrijpelijk te maken.

Illusie van B1

Het is onmogelijk voor iedereen tegelijk te schrijven, voor de restauranthouder, de stratenmaker en de huisarts. B1 wekt de indruk dat dit wel kan door je te richten op een van de laagste taalniveaus.

Kortom, omarm B1, maar staar je niet blind op de criteria. Zet ze naar je eigen hand, schrijf in gewonemensentaal, leg je tekst naast de Contentcheck en gebruik je gezonde verstand!